به نقل از «ایمنا»

دیپلماسی بی مرز دولت سیزدهم/ گامی دیگر در توسعه روابط اقتصادی

تاریخ انتشار: ۲۵ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۸۹۴۰۹

پیش از سفر اخیر آیت الله رئیسی به آمریکای لاتین، دولت همکاری‌های اقتصادی با چین و روسیه را افزایش داد و این سفر نشان می‌دهد که دولت به دنبال ایجاد تعادل در برقراری ارتباط با کشورهای جهان بوده و صرفاً تمایل به شرق یا برخی کشورهای خاص ندارد و منافع ایران را اولویت برقراری روابط قرار داده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، رئیس جمهور روز دوشنبه بیست‌ودوم خردادماه راهی آمریکای لاتین شد تا تعاملات ایران و کشورهای این قاره را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تمایل ونزوئلا برای دریافت تکنولوژی و همچنین دستاوردهای علمی و صنعتی ایران ظرفیت خوبی برای افزایش روابط تجاری و اقتصادی با این کشور فراهم کرده است.

دولت سیزدهم برقراری ارتباط با کشورهای مختلف دنیا را با جدیت دنبال می‌کند و اولویت این روابط را دستیابی به اهداف اقتصادی قرار داده است. در دولت قبل تمایل به برقراری روابط با غرب و اروپا منجر به نادیده گرفته شدن ظرفیت‌های اقتصادی سایر کشورها از جمله حضور فعال در آمریکای لاتین شده بود؛ جایی که اغلب قدرت‌های اقتصادی جهان از آن بهره‌مند شده‌اند.

پیش از سفر اخیر آیت الله رئیسی به آمریکای لاتین، دولت همکاری‌های اقتصادی با چین و روسیه را افزایش داد و این سفر نشان می‌دهد که دولت به دنبال ایجاد تعادل در برقراری ارتباط با کشورهای جهان بوده و صرفاً تمایل به شرق یا برخی کشورهای خاص ندارد و منافع ایران را اولویت برقراری روابط قرار داده است.

دولت سیزدهم به دنبال آن است که با برقراری روابط دوستانه با کشورهای جهان در حوزه‌های مختلف زیرساختی، صنعتی، علمی و فناوری همکاری مشترک داشته باشد. همچنین باید توجه داشت که صادرات خدمات فنی مهندسی و دستاوردهای فناورانه و زیرساختی بیش از صادرات مواد اولیه خام برای کشور ارزش آفرینی می‌کند بنابراین اهتمام دولت برای بهبود این حوزه نقطه روشنی برای کسب موفقیت‌های اقتصادی است.

ونزوئلا کشوری است که ظرفیت‌های کلانی از جمله منابع نفت و معادن در اختیار داشته اما توانایی بهره برداری از این منابع را ندارد. بنابراین می‌تواند مقصد خوبی برای صادرات خدمات فنی مهندسی ایران باشد. با سرمایه گذاری در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های ونزوئلا می‌توان به دستاوردهای خوبی دست یافت و درآمدزایی قابل توجهی برای کشور حاصل کرد.

همراهی وزیر نفت در سفر رئیس جمهور به آمریکای لاتین

جواد اوجی به‌منظور تقویت همکاری‌های انرژی در حوزه بالادست و پایین‌دست به همراه سیدابراهیم رئیسی به ونزوئلا سفر کرد. وی در این سفر برای توسعه فعالیت‌ها و تعریف زمینه‌های جدید همکاری با مقام‌های سیاسی و اقتصادی ونزوئلا دیدار و گفت‌وگو کرد.

صادرات ۱۲۰ میلیون دلاری ایران به ونزوئلا

آنطور که سخنگوی کمیسیون روابط بین الملل و توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اعلام کرده است در سال ۱۴۰۱ بیش از ۴۹ هزار تن کالای غیر نفتی به ارزش ۱۱۸ میلیون و ۱۰۱ هزار و ۸۳۲ دلار به ونزوئلا صادر شده که این میزان ۴۱۶ درصد نسبت به سال قبل تر افزایش داشته است.

در مقابل،: واردات کشورمان از کشور ونزوئلا در سال ۱۴۰۱ حدود ۸ تن به ارزش ۸۱۶ هزار دلار و از کشور کوبا حدود ۱۸۸ تن به ارزش ۱۱ میلیون و ۸۵۸ هزار دلار بوده، اما در ده سال اخیر از کشور نیکاراگوئه هیچ کالایی به ایران به صورت مستقیم وارد نشده و از ایران نیز کالای غیر نفتی به این کشور صادر نشده است.

کالاهای غیر نفتی صادراتی ایران به ونزوئلا، خودرو، لوازم یدکی و بدنه، محصولات شیلاتی، شیرینی و شکلات، رب گوجه فرنگی، روغن موتور، مواد شیمیایی، دارو و واکسن، کود، شوینده‌ها، پوشاک، صنایع دستی، کاشی و سرامیک، انواع لوله و پروفیل، شیرآلات، ماشین آلات ریخته گری، تراکتور، تانکر، سرنگ و لوازم الکترونیکی بوده و واردات سال گذشته از این کشور به ایران اجزا و قطعات وسایط نقلیه هوایی و تجهیزات الکترونیکی بوده است.

قرارداد ۳/۶ میلیارد دلاری ایران با ونزوئلا

مهدی صفری معاون اقتصادی وزارت خارجه در ارتباط تلفنی با برنامه ثریا در مورد سفر رئیس جمهور به آمریکای لاتین گفت: قرارداد ۳/۶ میلیارد دلاری ایران با ونزوئلا طی سفر رئیس جمهور به آمریکای لاتین به عنوان نقطه آغاز تحول دوباره روابط سیاسی و اقتصادی ایران با آمریکای لاتین تلقی می‌شود.

وی افزود: در بخش‌های مختلف انرژی، ساخت پتروپالایشگاه‌ها، تجهیزات مخابراتی، نانو، بخش‌های گوناگون صنعتی، مونتاژ و اتومبیل سازی، تراکتورسازی و مهم‌تر از همه در بخش دارو و تجهیزات پزشکی، نیروگاه سیکل ترکیبی، خدمات فنی و مهندسی، ٢٧ توافقنامه به امضا رسیده است که ناشی از عزم جدی ایران در برقراری ارتباط دوباره تجاری و اقتصادی با آمریکای لاتین است.

معاون اقتصادی وزارت خارجه تصریح کرد: معادن سنگ، طلا و آهن در این منطقه با مشارکت ایران به بهره‌داری خواهد رسید و خط تولید دارو و تکنولوژی نانو نیز از دیگر برنامه‌های ایران در آمریکای لاتین و به خصوص ونزوئلا است.

احیای خط تولید محصولات دو خودروساز ایرانی در ونزوئلا با حضور رئیسی

آیت الله سید ابراهیم رئیسی، در دومین روز از سفر رسمی به ونزوئلا، از خط تولید دو خودروساز ایرانی که مجدداً پس از سال‌ها در ونزوئلا احیا شده است، بازدید کرد.

در نمایشگاهی که به همین منظور برپا شده است، بخشی از تولیدات دو شرکت «تراکتورسازی ون-ایران» و «سایپا» که مجدداً پس از سال‌ها خط تولید و صادرات خود را در ونزوئلا راه‌اندازی کرده‌اند، به نمایش گذاشته شده است.

ظرفیت تولید کارخانه تراکتورسازی ایران در ونزوئلا سالانه ۱۲۰۰ دستگاه تراکتور است و تاکنون هزاران کشاورز ونزوئلایی در صف دریافت محصولات این شرکت قرار گرفته‌اند.

رئیس جمهور در بازدید از این نمایشگاه، دستور احیای کارخانه تراکتورسازی پس از ۹ سال تعطیلی و کارخانه خودروسازی پس از ۷ سال تعطیلی را صادر کرد. کارخانه تراکتورسازی و همچنین خودروسازی که در دهه ۸۰ به صورت مشارکتی بین شرکت‌های ایرانی و ونزویلایی، در این کشور تأسیس شده بودند، در دولت‌های یازدهم و دوازدهم تعطیل شدند و اخیراً با برطرف کردن موانع مجدداً احیا شدند.

جزئیات ۳ قرارداد نفتی ایران و ونزوئلا

پیش از این دولت سیزدهم در قراردادی که به دلیل شرایط تحریمی جزئیات ان منتشر نشده بود، قرارداد صادرات ماهانه دو میلیون بشکه میعانات گازی و همکاری در نوسازی و بازسازی پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای ال‌پالیتورا منعقد کرده بود. آنطور که وزیر نفت علام کرده تاکنون بیش از دو میلیون ۸۰۰ هزار قطعه پالایشگاهی به ونزوئلا صادر و بخش زیادی از پالایشگاه مذکور احیا شده است.

همچنین در سفر رئیس جمهور به ونزوئلا، سه قرارداد نفتی شامل بازسازی و نوسازی پتروشیمی‌های فراسرزمینی، توسعه پایانه نفتی خوزه ونزوئلا و صادرات و تجهیز پنج ایستگاه تقویت فشار گاز منعقد و رسانه‌ای شد.

نخستین قرارداد بازسازی و نوسازی پتروشیمی‌های فراسرزمینی پس از بحث پالایشگاه‌های فراسرزمینی در دولت سیزدهم امضا شد. بر این اساس شرکت ایرانی در قالب این قرارداد تعمیر بخشی از واحدهای یک مجتمع آمونیاک ونزوئلا را انجام خواهد داد و با شراکت در فروش محصولات این مجتمع بازپرداخت سرمایه گذاری انجام خواهد شد.

ونزوئلا دارای ۱۲ میلیون تن ظرفیت پتروشیمی نصب‌شده است که هم‌اکنون به‌دلیل تحریم‌های آمریکا تنها ۲ میلیون تن از این ظرفیت فعال است، همچنین بررسی‌های کارشناسی وزارت نفت نشان می‌دهد با صادرات خدمات فنی مهندسی و تجهیزات ایرانی به‌راحتی می‌توان ۴ میلیون تن از ظرفیت بالقوه ونزوئلا را به ظرفیت بالفعل تبدیل کرد.

مذاکرات درباره مجتمع‌های دیگر پتروشیمی ونزوئلا برای فعال کردن ظرفیت بخش خصوصی ایرانی به‌منظور صادرات خدمات فنی مهندسی و تجهیزات به این مجتمع‌های پتروشیمی ونزوئلا در حال انجام است.

پایانه نفتی خوزه ونزوئلا یکی از دو پایانه بزرگ نفتی در منطقه آمریکای لاتین است که صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی و واردات نفت و میعانات گازی از طریق آن انجام می‌شود. بر اساس قرارداد توسعه پایانه نفتی خوزه ونزوئلا افزایش ذخیره‌سازی در پایانه نفتی خوزه، تکمیل مخازن ذخیره‌سازی، ارتقای سیستم‌های انتقال و افزایش ظرفیت بارگیری از اهداف این قرارداد است و تأمین مالی این پروژه به‌عهده طرف ونزوئلایی خواهد بود.

این نخستین قرارداد به شیوه ئی‌پی‌سی شرکت‌های ایرانی در خارج از کشور است که گامی بلند به‌منظور صادرات خدمات فنی و مهندسی و ورود به بازارهای جهانی برای شرکت‌های نفتی ایرانی به‌شمار می‌آید.

اجرای این پروژه افزون بر آنکه اهداف همکاری‌های دوجانبه ایران و ونزوئلا درباره تبادل نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی را تسهیل و تسریع می‌کند، در عین حال اجرای آن برای شرکت پتروپارس سودآور و به نفع ارتباطات کلان و راهبردی تهران و کاراکاس خواهد بود.

قرارداد صادرات و تجهیز پنج ایستگاه تقویت فشار گاز در زمینه تجهیزات سیستم‌های اتوماسیون، مخابرات و ابزار دقیق، تله‌متری و دیگر تجهیزات موردنیاز ایستگاه‌های تقویت فشار امضا شده است. تجهیزات موردنیاز این ایستگاه‌های تقویت فشار گاز، توسط شرکت دانش‌بنیان ایرانی ساخته و نصب خواهد شد.

برای نخستین بار است که شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با حمایت وزارت نفت برای فروش خدمات دانش‌بنیان نفتی به یک شرکت خارجی قرارداد امضا می‌کنند و این اقدام همسو با تحقق رویکرد وزارت نفت دولت سیزدهم به‌منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی فعال در صنعت نفت انجام شده است.

همچنین مذاکرات و توافقات دیگری نیز بین ایران و ونزوئلا درباره نوسازی پالایشگاه ۳۱۰ هزار بشکه‌ای کاردون، توسعه میادین نفتی و صادرات تجهیزات و غیره انجام شده است که تاکنون جزئیاتی از آنها در فضای رسانه‌ای به صورت رسمی اعلام نشده است.

توجه ویژه به اقتصاد دانش بنیان در همکاری با ونزوئلا

همکاری در توسعه اقتصاد دانش بنیان نیز یکی از اهداف مهم سفر رئیس جمهور به ونزوئلا بود که منجر به انعقاد چندین قرارداد به ارزش تقریبی ۹۰ میلیون دلار بین شرکت‌های دانش بنیان ایرانی و طرف ونزوئلایی شد. این قراردادها مربوط به حوزه‌های مختلف فناورانه از جمله ایستگاه‌های گاز، فناوری اطلاعات، تجهیزات مخابراتی و موضوعات مرتبط با تجهیزات حوزه سلامت و پزشکی بوده است.

همچنین یک سند همکاری بین ایران و ونزوئلا به منظور ایجاد خانه نوآوری و فناوری ایران در شهر کاراکاس در این سفر امضا شد که با مشارکت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ایجاد خواهد شد.

‌طرف ونزوئلایی طبق این سند موظف شده است مکانی را برای مدت ۲۰ سال در اختیار ایران قرار دهد و معاونت علمی و فناوری نیز خود را موظف می‌داند که تسهیلات و زیرساخت‌های لازم را برای حضور و توسعه هرچه بیشتر شرکت‌های دانش بنیان ایرانی علاقمند به فعالیت در کشور ونزوئلا و البته منطقه آمریکای لاتین فراهم کند. ‌

کد خبر 667246

منبع: ایمنا

کلیدواژه: ونزوئلا ایران و ونزوئلا رییس جمهور ونزوئلا افزایش روابط ایران و ونزوئلا اقتصاد ونزوئلا شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق شرکت های دانش بنیان ایرانی صادرات خدمات فنی مهندسی سفر رئیس جمهور آمریکای لاتین ایران و ونزوئلا برقراری ارتباط برقراری روابط دولت سیزدهم تقویت فشار خط تولید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۸۹۴۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عضو مجمع تشخیص: برجام و FATF همچنان در اولویت است / نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود

روزنامه هم میهن نوشت: در پی درگیری نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل، پس از هدف قرار گرفتن کنسول‌گری ایران در دمشق و پاسخ نظامی ایران به این اقدام و اقدام نظامی بعدی در اصفهان که به اسرائیل منتسب شد، به نظر می‌رسد که وضعیت درگیری مستقیم نظامی بین دو کشور پایان یافته‌است.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان پس از فاز نظامی، اکنون نوبت به فاز دیپلماسی رسیده‌است تا جمهوری اسلامی بتواند ضمن بهره‌برداری از نمایش قدرت خود در منطقه، جلوی آسیب رسیدن به منافع کشور و افزایش فشارهای بین‌المللی را بگیرد.

سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که در این شرایط دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید به‌شدت فعال‌تر شود و ضمن در پیش گرفتن دیپلماسی متوازن و متعادل با همه کشورهای جهان، به‌دنبال خنثی کردن تلاش‌های حامیان اسرائیل برای افزایش فشار علیه ایران باشد. این دیپلمات پیشین معتقد است که وزارت امور خارجه باید تلاش برای احیای برجام و خروج از لیست سیاه FATF را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این دو پرونده باعث شده‌است که استمرار تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث مشکلات عدیده اقتصادی برای کشور شود.

 

در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «هم‌میهن» را با سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون پیشین وزارت امور خارجه مطالعه می‌کنید.

*به نظر می‌رسد فاز نظامی رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به پایان رسیده‌است. فکر می‌کنید که دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط چه مسئولیتی بر عهده دارد؟

شرایط به‌گونه‌ای است که موقعیت نظامی و جایگاه ایران در منطقه تا حدی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته‌است. الان شرایطی پدید آمده‌است که باید فعالیت‌های جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف آغاز شود. حامیان اسرائیل، چه در آمریکا و اروپا و چه در نهادهایی مانند اتحادیه اروپا و گروه ۷ سعی می‌کنند که از این وقایع سوءاستفاده کنند و فشارها را بر تهران افزایش دهند.

این کشورها و نهادها به‌هیچ‌وجه نگران حمله اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق نبودند، اما حالا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار پاسخ مشروع ایران به این اقدام نظامی باعث نگرانی آنها شده‌است. با توجه به اینکه جو تبلیغاتی علیه ایران تشدید شده‌ و این کشورها قصد دارند به‌دنبال تحریم ایران بروند، باید کارزار جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف، هم در منطقه و هم در اروپا و سازمان ملل داشته‌باشیم تا بتوانیم اقدام‌هایی را که کشورهای غربی قصد دارند علیه ایران انجام دهند، خنثی شود.

در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.

*فکر می‌کنید با تحولات اخیر آیا آمریکایی‌ها حاضر خواهند بود باز هم پای میز مذاکره بنشینند و در مورد برجام صحبت کنند؟

الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.

در این زمینه به نظر می‌رسد که انگیزه‌های ایران و آمریکا مشابه یکدیگر باشد و ایران هم علاقه‌ای به گسترش منازعه در منطقه ندارد. اما در مورد برجام و مسائل مرتبط با آن، شاید هنوز وقت گفت‌وگو در این مورد فرا نرسیده‌باشد. در چارچوب تعامل دیپلماتیک شاید هم لازم نباشد که در گام نخست سراغ احیای برجام برویم.

الان اولویت‌های مهمی وجود دارد. آمریکا که ۶ سال است از برجام خارج شده‌است و عضو این توافق نیست، این امکان وجود دارد که با طرف‌های باقی‌مانده در برجام برای اجرای احکام معطل‌مانده آن تعامل کرد و در این زمینه مذاکرات را با جدیت پی گرفت.

برای این مهم لازم است که کارشناسان خبره سیاست خارجی وارد کار شوند و دولت از ظرفیت‌های دیپلمات‌های باتجربه و نخبه کشور برای مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند و اجازه بدهد که چه در حوزه مذاکرات هسته‌ای و چه در حوزه خارج شدن از فهرست سیاه FATF وضعیت از حالت توقف خارج شود و کارها پیش برود.

*ارزیابی شما از عملکرد ۷ ماه گذشته دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بعد از عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه چیست؟

این سوال خیلی کلی است و نمی‌توان به سادگی به آن پاسخ قاطعی داد. قضایای مختلف در حوزه سیاست خارجی با هم مرتبط است. دستگاه سیاست خارجی موظف است که منافع بین‌المللی کشور را در همه حوزه‌ها با جدیت پیگیری کند. همانگونه که عرض کردم چه در حوزه برجام و FATF و چه در حوزه جلوگیری از افزایش فشار به ایران پس از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل، دستگاه دیپلماسی باید مقتدرانه پیگیر منافع ایران باشد.

در عین حال باید در حوزه‌های دیگر مانند روابط دوجانبه مثل روابط با سوریه، روابط با روسیه و چین، دستگاه دیپلماسی ما فعالانه‌تر عمل کند. مهم‌ترین مسئله این است که باید از این محدودیت‌هایی که برای سیاست خارجی ایجاد شده‌است، خارج شویم و باید روابط خارجی خود را خیلی جدی با همه کشورها گسترش دهیم. نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود.

اگر روابط ما مثل شرایط کنونی محدود باقی بماند، قدرت‌های دیگر از این محدودیت سوءاستفاده خواهند کرد. دستگاه دیپلماسی باید به صورت جدی در این زمینه‌ها فعال شود و تغییرات جدی به وجود بیاورد.

*بعضی از کارشناسان معتقدند که بعد از پاسخ نظامی ایران به اسرائیل ممکن است این تصور در بین کشورهای همسایه به‌خصوص کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس ایجاد شود که قدرت نظامی و قدرت موشکی و پهپادی ایران را تهدیدی برای خودشان تلقی کنند. فکر می‌کنید آیا ممکن است بتوان سازوکاری ایجاد کرد که به این کشورها نشان داد ایران تهدیدی برای کشورهای همسایه و منطقه محسوب نمی‌شود؟

بخشی از این تصورات ناشی از تبلیغات است. کشورهای منطقه به خوبی می‌دانند که تاریخ ایران نشان داده‌است که ایران هرگز در سده‌های اخیر تهاجمی وارد یک درگیری و بحران نشده‌است. ایران اگر مورد حمله نظامی واقع شده‌باشد از خود دفاع می‌کند، این موضوع را در قضیه عراق شاهد بودیم و اخیراً هم در مقابل تعرض نظامی اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق مشاهده کردیم. ولی ایران هرگز تهدیدی برای همسایگانش نبوده است. ایران همواره دعوت کرده‌است که سازوکار امنیتی مشترکی برای تضمین امنیت کشورهای همسایه ایجاد شود.

الان هم دستگاه دیپلماسی ایران باید فعال‌تر از گذشته تلاش کند تا به همسایگان نشان دهد که اگر ایران یک نیروی نظامی قوی دارد، اگر توان موشکی و پهپادی دارد، این ظرفیت‌ها می‌تواند در راستای تامین امنیت منطقه به کار رود. این تز کلی ایران که امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه تامین شود، می‌شود با دیپلماسی فعال و تعامل با کشورهای همسایه و دولت‌های جنوب خلیج‌فارس، آنها را به این نتیجه برسانیم که باید سازوکار امنیت جمعی در منطقه ایجاد شود و آنها را قانع کنیم که نیازی به حضور نیروهای خارج از منطقه نیست و کشورها خودشان می‌توانند امنیت منطقه را تامین کنند.

*در منطقه غرب آسیا ایران و اسرائیل چهار دهه است که با هم خصومت دارند. این منازعه برای نخستین بار در طول هفته‌های گذشته ماهیت مستقیم و رودررو پیدا کرد. فکر می‌کنید آیا امکان تکرار این منازعه مستقیم و تبدیل شدن آن به یک جنگ تمام‌عیار وجود داشته‌باشد؟

آینده منازعه ایران و اسرائیل بستگی به عملکرد طرف مقابل دارد. ایران در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از آغاز جنگ غزه نشان داده‌بود که صبر استراتژیک در پیش گرفته‌است. اسرائیل به شیوه‌ای عمل کرد که ایران استراتژی‌اش را کنار گذاشت و وادار کرد وارد حالت تهاجمی شود. اگر اسرائیل اشتباه قبلی خود را تکرار کند، طبیعی است که مورد حمله ایران واقع خواهد شد. به اعتقاد من آینده این رویارویی کاملاً به عملکرد طرف مقابل بستگی دارد.

*عملیات وعده صادق تا چه اندازه باعث شد که اسرائیلی‌ها نسبت به عملکردشان در آینده محتاط‌تر شوند؟

بسیار مؤثر بود. اسرائیلی‌ها باور نمی‌کردند که ایران دست به اقدامی چنین گسترده در واکنش به اقدامات آنها بزند. اسرائیل بعد از جنگ ۱۹۷۳ پوشش امنیتی قدرتمندی برای خودش ایجاد کرده‌بود و هم متحدانش چه در غرب از طرف آمریکا و اروپا و چه در شرق از طریق شوروی و بعد از آن روسیه، کمک‌های گسترده نظامی و دفاعی در اختیار اسرائیل قرار می‌دادند.

قدرت‌های جهانی پذیرفته‌بودند که موجودیت اسرائیل و امنیت اسرائیل از اولویت‌های اصلی خودشان است. این موضوع در آمریکا به یک سیاست دوحزبی و اجماعی تبدیل شده‌بود و کار تا جایی پیش رفت که از اسرائیل با عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا یاد می‌شد. در نیم قرن گذشته به جز یک مورد پرتاب موشک‌های عراق به سمت اسرائیل، هیچ حمله‌ای به اسرائیل نشده‌بود و اسرائیل تصور می‌کرد که سازوکار بازدارندگی‌اش صددرصد موفق بوده‌است.

برای کل قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا جا افتاده‌بود که اسرائیل باید از لحاظ نظامی و به‌خصوص از نظر توانمندی نیروی هوایی از همه کشورهای منطقه قوی‌تر باشد. پاسخ نظامی ایران نشان داد که این حجم از تلاش‌ها بی‌فایده بوده و اسرائیل ضربه‌پذیر است و اگر مرتکب اشتباهی شود، ضربات دیگری هم خواهد خورد.

*مشارکت ائتلاف آمریکا، بریتانیا و فرانسه با حمایت برخی کشورهای عربی در رهگیری و انهدام موشک‌ها و پهپادهای ایرانی باعث شد که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح کرده‌اند که اسرائیل و آمریکا یک گام به ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای با مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی برای مقابله با ایران نزدیک‌تر شده‌اند. نظر شما در مورد این مسئله چیست؟

منازعه‌ای که بین ایران و اسرائیل پیش آمد، در واقع فقط بین ایران و اسرائیل نبود، بلکه بین ایران و ناتو بود. تمام ظرفیت‌های کشورهای عضو ناتو به کمک اسرائیل آمد و به همین دلیل هم بود که موفق شدند برخی از پهپادها و موشک‌های ایران را منهدم کنند. صرفاً خود اسرائیل در عملیات ایران مدافع نبود، بلکه ظرفیت بزرگی از کشورهای عضو ناتو در این دفاع مشارکت کردند. همین موضوع نشان‌دهنده توان و قدرت موشکی و پهپادی ایران بود، چراکه برای بی‌اثر کردن این عملیات کل ظرفیت کشورهای متحد اسرائیل در ناتو با همه امکانات وارد صحنه شدند.

بعضی از کشورهای عربی مثل اردن از اسرائیل دفاع کردند و برخی کشورهای عربی هم آسمان خودشان را در اختیار آمریکا و انگلیس و فرانسه قرار دادند و سعی کردند که در این حمله اسرائیل ضربات کمتری بخورد. اسم این ائتلاف را هر چیزی بگذاریم، چه به آن بگوییم ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی یا هر چیز دیگر، در این شرایط شاهد بروز عملی آن بودیم.

ولی اینکه در آینده قرار باشد چنین تشکیلاتی واقعاً شکل بگیرد، به شرایط آینده منطقه بستگی دارد و از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ به‌خصوص اینکه کشورهای منطقه هم می‌دانند که اگر بخواهند وارد فاز یک ائتلاف شوند، آنگاه باید امنیت و آینده خود را دربست در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار دهند و خودشان را با آنها هم‌سرنوشت کنند. همانگونه که در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم، همه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل همیشه برای همه کشورهای عربی قابل پذیرش نیستند.

*بعد از آغاز جنگ غزه گفته ‌می‌شد که عربستان از فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل دور شده‌است. با توجه به تحولاتی که در ۶ ماه گذشته رخ داده‌است، تصور می‌کنید ریاض تا چه اندازه امکان دارد به فرآیند عادی‌سازی با اسرائیل بازگردد؟

تجدید رابطه ایران با عربستان نشان‌دهنده تغییراتی در سیاست خارجی ریاض بود. از طرف دیگر برخی واکنش‌هایی که حکومت عربستان سعودی نسبت به عملکرد آمریکا نشان داد، مشخص کرد که سران این کشور دیگر مانند گذشته به صورت صددرصد پیرو آمریکا نیستند. در عربستان تصور غلطی ایجاد شده‌بود که اگر این کشور دنبال توسعه اقتصادی و فناوری است، باید با اسرائیل که یک قدرت اثرگذار در آمریکا و کشورهای غربی محسوب می‌شود، رابطه‌ای دوستانه برقرار کند. اما فکر می‌کنم ریاض اکنون به این نتیجه رسیده‌است که تحلیلی که در گذشته داشتند، درست نبوده و می‌توانند بدون رابطه با اسرائیل توسعه اقتصادی داشته‌باشند و می‌توانند مطمئن باشند که کشورهای منطقه ظرفیت کافی برای تامین امنیت منطقه دارند.

نکته بسیار مهم این است که افکار عمومی کشورهای عربی به صورت جدی با توسعه روابط با اسرائیل مخالف هستند. مردم عرب و مردم مسلمان با اسرائیل مخالف هستند و حاضر به پذیرش این رژیم نیستند. این دولت‌های عربی هستند که به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل حرکت می‌کنند. با توجه به وقایعی که در شش ماه گذشته رخ داد و جنایاتی که اسرائیل در غزه مرتکب شد، قتل‌عام بیش از ۳۴ هزار نفر که اکثریت آنها کودکان و زنان هستند، گورهای دست‌جمعی که در بیمارستان‌ها کشف می‌شوند، بمباران مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌های شخصی و قحطی گسترده در غزه؛ همه‌ی اینها باعث شده‌است که زمینه عادی‌سازی روابط با اسرائیل در کشورهای عربی، دست‌کم در افکار عمومی کاملاً از بین برود.

اگر دولت‌های عربی دست‌کم تا زمانی که جنگ غزه در خاطره ملت‌ها زنده است بخواهند اقدامی در راستای عادی‌سازی روابط و دوستی با اسرائیل انجام دهند، درون کشورهایشان با افکار عمومی دچار مشکل خواهند شد. احتمال اینکه فرآیند عادی‌سازی روابط با اسرائیل ادامه پیدا کند، بسیار کمتر از گذشته شده‌است.

*بعد از پاسخ ایران به اسرائیل، رئیس‌جمهور آمریکا گفت که می‌خواهد جبهه متحدی را برای فشار و تحریم علیه ایران ایجاد کند. در نشست سران گروه ۷ و وزرای خارجه اتحادیه اروپا هم شاهد بودیم که دولت‌های غربی تصمیم خود را برای توسعه دایره تحریم‌ها علیه ایران اعلام کردند. چه کاری از دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی برای جلوگیری از توسعه و افزایش تحریم‌ها بر می‌آید؟

من باید یک نکته را تذکر بدهم. تمام شعارهای انسان‌دوستانه و بشردوستانه‌ای که غربی‌ها مطرح می‌کنند و آن را ناشی از ایدئولوژی لیبرالیسم می‌دانند، شعارهایی مثل آزادی، دموکراسی، حقوق‌بشر، رعایت حقوق زنان و کودکان، عدم استفاده از خشونت، حل اختلاف‌های بین‌المللی بر مبنای دیپلماسی، نظم جهانی مبتنی بر قانون و امثال اینها، همه این شعارها وقتی نوبت به اسرائیل می‌رسد، از یاد برده می‌شود.

جنایتی نمانده است که اسرائیل انجام نداده‌باشد و کشورهای غربی به‌‌رغم همه شعارهایشان به آن بی‌توجهی نکرده‌باشند. اسرائیل کل منطقه غزه را شش ماه است که مستمراً هوایی و زمینی بمباران می‌کند و نسل‌کشی گسترده‌ای را آغاز کرده‌است. در این شرایط کشورهای غربی همچنان از اسرائیل حمایت می‌کنند. یعنی تمام ادعاهایی که در مورد حقوق بشر و دموکراسی مطرح می‌کنند، دروغ است.

من فکر می‌کنم بیش از اینکه اسرائیل در این جنگ شکست خورده ‌باشد، فرهنگ و ایدئولوژی غرب شکست خورده ‌است و نشان داده‌ تمام حرف‌هایی که می‌زنند، دروغ است و واقعیت ندارد. یکی از نتایج مهم جنگ غزه و بحرانی که بین ایران و اسرائیل پدید آمد، شکست ادعاهای بشردوستانه غرب بود. وقتی اسرائیل مرکز دیپلماتیک ایران را هدف قرار داد، هیچ واکنشی نشان ندادند، اما وقتی ایران به جنایت اسرائیل عکس‌العمل نشان داد، شروع می‌کنند به محکوم کردن و افزایش فشار و تحریم.

اینها استانداردهای دوگانه‌ای است که در قبال کشورها دارند. در قبال این نوع عملکرد، ایران باید تمام تلاش‌اش را به کار بگیرد تا این رویه را متوقف کند و اجازه ندهد که میان کشورهایی که قصد دارند در همراهی با اسرائیل، ایران را تحت فشار قرار دهند، اجماع ایجاد شود. ایران باید به صورت جدی وارد فعالیت شود و با کشورهای منطقه و جهان وارد مذاکره شود. احیای برجام قطعاً یکی از بهترین راه‌های مقابله با افزایش فشار بین‌المللی است. ایران باید از منحصر کردن سیاست خارجی به چین و روسیه دست بکشد و بعد فعالیت سیاست خارجی‌اش را گسترش دهد.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: کیهان علیه برجام و FATF / این همه موفقیت را نمی بینید یا نمی خواهید ببینید؟! قوانين و محدوديت‌هاي" FATF " كاغذ پاره نيست